This review is in Dutch.
In zijn nieuwe boek geeft Kjeld Aij een kijkje achter de schermen van een groot ziekenhuis. Het gaat over leiding geven aan professionals (geef vooral vertrouwen), de chaos van Covid, de taaiheid van samenwerken, aandacht voor elkaar en openheid, om een paar steekwoorden te noemen. Het is een bundel met korte stukjes die doorkijkjes geven op wat er in de zorg speelt.
Kjeld Aij is directeur in ErasmusMC en was dat bij AmsterdamUMC, na ooit begonnen te zijn als verpleegkundige. Hij spreekt op congressen, schrijft boeken en geeft les aan een MBA. Hij is een expert in lean management, een methode om efficiënter te organiseren met als resultaat een hogere kwaliteit, een hoger rendement en meer waarde voor de klant. Aij haalt zijn inspiratie uit managementboeken maar bijvoorbeeld ook uit hoe Ryanair zijn bagage afhandelt.
In zijn boek kijkt hij voortdurend vanuit verwondering naar wat hij tegenkomt. “Je bereikt meer met een onderzoekende en coachende houding dan met het vellen van een oordeel.” Daardoor komt hij tot fascinerende ontdekkingen. Een patiënt die uit bed valt, is voor hem de aanleiding om dieper in dit vaker voorkomende probleem te duiken. Ligt het aan het personeelstekort, is er te weinig toezicht, overkomt het uitsluitend verwarde ouderen? Het blijkt te liggen aan het nachtkastje: dat is niet in hoogte verstelbaar, waardoor patiënten te ver reiken en uit bed vallen. Hij klopt aan bij TU Delft dat het ontwerp kritisch bekijkt en verwacht dat er binnen enkele maanden nieuwe nachtkastjes komen in het hele ziekenhuis. Later misschien zelfs in heel Nederland, want alle ziekenhuizen hebben dezelfde nachtkastjes, die standaard horen bij de bedden.
Nog zo’n leuk voorbeeld: veel operaties gaan op het laatst niet door. Komt het door personeelstekort? Slechte planning? Incomplete dossiers? De oorzaak blijkt te zijn dat patiënten niet nuchter zijn en soms ook niet begrijpen wat er van hen wordt verwacht. Nuchter zijn betekent toch geen alcohol drinken? De zeven protocollen die in het ziekenhuis worden gehanteerd, zijn verschillend en te moeilijk voor laaggeletterden. Er wordt een nieuw protocol gemaakt, in samenspraak met patiënten. Helaas neemt het aantal afgelaste operaties niet af. Dat is geen reden om op te geven, maar om verder te kijken. Wat blijkt: in het magazijn worden eerst de oude protocollen opgemaakt, voordat de nieuwe worden uitgedeeld.
Af en toe neemt Aij stevig stelling. Hij vindt bijvoorbeeld dat ziekenhuizen alleen gezonde voeding moeten aanbieden en moeten stoppen met het verkopen van kroketten in hun restaurants. Hij schrijft ook dat externe prikkels, zoals meer loon, niet werken voor verpleegkundigen; stop daarmee en stuur op intrinsieke motivatie en drijfveren.
Aij onderneemt zelf actie om de bureaucratie te verminderen. Hij schrijft dat er in Amsterdam UMC 14.000 protocollen gelden. Op de operatiekamers van het ziekenhuis golden veertig indicatoren. “Als experiment heb ik ze als toenmalig hoofd OK alle veertig gewoon eens niet gerapporteerd. En niemand vroeg ernaar! Na drie maanden dacht ik: we stoppen ermee.” Dat scheelde veel tijd. “We weten niet of deze tot minder sterfgevallen of missers leiden.” Hij vindt dat ziekenhuizen moeten stoppen om alles voortdurend te controleren, maar het vertrouwen moeten terugleggen bij de professional.
Kjeld Aij. Ter observatie. Grip op de zorg in 44 praktijkverhalen. Business Contact, 2021